Thema: Bewegend spelen en leren met jonge kinderen
Simone Soomers, Coördinator Expertisecentrum Jonge Kind Saxion, vertelde in het DaltonCafé van 16 januari over bewegend spelen en leren met jonge kinderen. Er was ontzettend veel belangstelling: we zaten tegen de 100 deelnemers. Een absoluut record voor het DaltonCafé! En dat was te verwachten: na vele vragen was er eindelijk iets voor de onderbouw van het po.
Simone is, naast coördinator van het expertisecentrum jonge kind van Saxion, ook docent bewegen & motoriek en jonge-kindspecialist bij Hogeschool Saxion. Ze werkt op de pabo geeft samen met een kinderfysiotherapeut MRT (Motorische Remedial Teaching)-praktijk . Ze is zelf ook erg van het bewegen. Ze houdt van de triatlon en van haar eeneiige meisjestweeling van bijna 4.
Er is veel onderzoek gedaan naar bewegen op school. Om te begrijpen waar het over gaat start Simone met een activiteit. De deelnemers aan het DaltonCafé gaan staan en raken lichaamsdelen (knieën, ellebogen, etcetera) aan op de aanwijzingen van Simone. Daarna voorwerpen van een bepaalde kleur(groen, wit, rood, paars). Er volgen steeds ingewikkelder combinaties van bewegen en voorwerpen. De oefening heeft relatie met motorische ontwikkeling, ruimtelijke oriëntatie entaal-denkontwikkeling, want de wereld om je heen ervaar je door te bewegen. De oefening leidt tot lichaamsbesef: kinderen leren hoe ze verschillende delen van het lichaam herkennen. Zo raken ze ook vertrouwd met hun eigen lijf en ontwikkelen hun identiteit (‘Hé, ik heb ook een buik! En waar zit die?’). Daarna gaat Simone met de kinderen de ruimte in. Volgens haar zijn alle zintuiglijke en motorische ervaringen belangrijk om te leren, al vanaf zuigelingenleeftijd. Simones advies is: laat kinderen (buiten) spelen, dansen, bewegen; zorg voor gevarieerde bewegingservaringen en pak de kansen die zich voordoen.
Vanuit het lichaamsbesef kunnen kinderen de ruimte leren: voor, achter, onder, boven, links, rechts. Een zwakke ruimteperceptie hangt vaak samen met minder goed ontwikkeld lichaamsbesef. Lichaamsbesef en ruimteperceptie zijn belangrijk voor de ontwikkeling van allerlei cognitieve ontwikkelingen, zoals bijvoorbeeld leren schrijven.
Het overgrote deel van de deelnemers meldt in de chat dat de ervaringen met bewegend leren gemiddeld zijn. Er valt dus nog wat te halen! Volgens Simone kan bewegen worden ingezet als doel (aandacht voor grote en fijne motoriek), maar ook als middel: bewegingstussendoortjes, meer staand leren om de schooldag dynamischer te maken, bewegingsintegratie. Ze verwijst naar Erik Scherder: beweegtijd hoeft niet te conflicteren met de leertijd. Je kunt bijvoorbeeld bewegen inzetten bij de kerndoelen. Van nature willen kinderen bewegen. Wij willen kinderen leren om stil te zitten, maar dat moet ook geleerd worden. Van belang is de afwisseling tussen zittend leren en bewegend leren. Bewegen is plezier voor kinderen en bewegen is de wereld ontdekken, taal ervaren door zintuiglijke ervaring op te doen.
Een groot onderzoek in 2019 voor corona toonde aan dat 28% van het jonge kind motorisch uitviel. Door onderzoekers van het Mulier Instituut wordt gesuggereerd dat voor balans veel bewegen heel belangrijk is. Vooral in groepen 1 en 2 had de pandemie effect vooral voor de balans. Als kinderen dat niet beheersen gaan ze wiebelen op de stoelen. Uit onderzoek van het Springlab 2020 blijkt dat bewegen ontzettend belangrijk is, ook voor de cognitieve ontwikkeling.
En dan is het tijd voor nog een bewegingsoefening met symmetrische bewegingen, waarbij beide hersenhelften worden geactiveerd. Ook ritmes en volgordes worden ingezet, die belangrijk zijn voor leren.
Er wordt aangeraden om Jonge kinderen veel op de grond te laten spelen en bewegen (goed voor balansvaardigheden) en op de buik liggen is goed voor de hoofdbalans en het trainen van de rompspieren. Simone toont een foto van een bewegingsbaan. Tijdens het uitvoeren van een baan als deze ontstaat er veel taal en ervaring met ruimtelijke oriëntatie (begrippen als erop, ernaast, erover maar ook het inschatten van afstanden). Op het moment dat we gaan bewegen ontstaat er door zuurstofrijke bloedtoevoer naar de hersenen, een actieve prikkeloverdracht tussen de verschillende hersengebieden waardoor er meer hersenactiviteit ontstaat. Met name de prefrontale cortex profiteert daarvan doordat je hersenpan een schop onder zijn pan krijgt en je in een staat van opwinding verkeert (‘aroused’ volgens Eric Scherder). Je bent dan beter in staat om je te concentreren op je taak.
Een volgende opdracht is met een muziekje dat Simone steeds stop zet en bij het stoppen horen ook weer opdrachten (stopdans). We zien inmiddels via het beeldscherm dat kinderen van deelnemers aan het DaltonCafé ook meedoen met de oefeningen. Deze oefening leert kinderen impulsen beheersen: stop is stop (met je lijf ervaren wat stoppen is) en het werkgeheugen wordt getraind door kinderen opdrachten te geven die uitgevoerd moeten worden als ze stilstaan.
Bewegen levert een positieve bijdrage aan de hersenstructuur: onder andere het aanmaken van nieuwe hersencellen en nieuwe verbindingen (synapsen).
Simone laat een filmpje zien van een kind dat springt in de vakken van een speedladder met plaatjes. Het kind benoemt de voorwerpen bij het springen. Een ander filmpje laat kinderen zien die eendjes ordenen naar kleur. Rijmen, rangtelwoorden: je kunt de speedladder overal voor gebruiken. Ook de dagen van de week kunnen zo worden geoefend.
Bij de slotopdracht kun je kiezen uit 6 woorden. Simone omschrijft één van de woorden en als het jouw woord is dan spring je in de lucht. Je kunt hier ook wisbordjes bij gebruiken met bijvoorbeeld sommen. Simone is na een uur nog lang niet klaar met haar verhaal. Er zijn
heel veel positieve reacties: de deelnemers hebben veel inspiratie opgedaan en deelnemers uit midden- en bovenbouw én vanuit het vo melden: bewegen is ook belangrijk voor hun leerlingen. Simone sluit af met een quote van Eric Scherder: Laat je hersenen niet zitten!
Hierbij de link naar de presentatie van Simone: Daltoncafé Bewegend spelen en leren met jonge kinderen.pdf
De volgende data voor het DaltonCafé zijn:
13 maart 2023; dit DaltonCafé is Live en vindt plaats in Seats2Meet Amersfoort
8 mei 2023
Verslag: Marja Out
Het DaltonCafé is een initiatief van Vera Otten, Patrick Sins en Marja Out namens de Nederlandse DaltonVereniging en het lectoraat Vernieuwingsonderwijs.
Deel deze pagina
Uitgelicht
