René Berends, Marja Out & Vera Otten-Binnerts (2023)

Het daltoncafé
De daltonvereniging organiseert al sinds een aantal jaren periodiek een Daltoncafé. Ontstaan uit de Dalton Onderzoeks Groep (DOG) groeide het café in Coronatijd uit tot een zeer gewenst online platform waar daltonianen (PO en VO) elkaar rond interessante onderwerpen en ontwikkelingen ontmoeten, waarbij onderzoek en praktijkervaringen centraal staan. De organisatie ligt in handen van de bestuursleden Vera Otten-Binnerts en Marja Out en de lectoren Patrick Sins & Symen van der Zee van de lectoraten Vernieuwend Onderwijs (Saxion) en Vernieuwingsonderwijs (Thomas More).

Op 8 mei jl. stond het Daltoncafé in het teken van de presentatie van de digitale leeromgeving Expeditie Dalton. Twee auteurs, Jobke Rozema (daltonopleider van Saxion hogeschool) en Hanneke Gerritsen-Postema (locatieleider van daltonbasisschool De Meander in Lelystad) namen de 70 deelnemers online mee door Expeditie Dalton. In dit paper een kort verslag.

Het kinderboek Expeditie Dalton als uitgangspunt
In 2018 verscheen het kinderboek Expeditie Dalton. Daarin volgen we twee kinderen uit groep 7, Sanne en Maurice, tijdens hun onderzoek naar ‘dalton’. Op basis van dit kinderboek is nu een digitale leeromgeving ontwikkeld om kinderen zelf op onderzoek uit te laten gaan naar daltononderwijs. Er volgde een afwisselende rondleiding door de twee presentatoren door al het materiaal dat ingezet kan worden als je gebruik maakt van deze digitale omgeving.

Vragen over dalton
Het idee achter de digitale omgeving van Expeditie Dalton is om kinderen zelf op onderzoek uit te laten gaan naar ‘dalton’. Sta je er met je kinderen bij stil waarom hun school een daltonschool is, dan komen de vragen vanzelf: Waar komt dalton vandaan? Wie heeft het bedacht? Waarom is het bedacht? Hoe kun je leren ‘op z’n daltons’? Wat betekenen de daltonkernwaarden? Daarbij komen o.a. vragen naar voren als ‘Wat is samenwerken?’ en ‘Wanneer is samenwerken fijn en met wie kun je het best samenwerken?’

Het zijn vragen die ook in het boek besproken worden. Maar er is meer. De digitale omgeving gaat verder. Hoe word je een daltonleraar? Moeten ouders ook dalton zijn? Hoe ziet de daltonschool van de toekomst eruit?

Er zijn een twintigtal thema’s uitgewerkt in de vorm van workshops over vragen zoals die hierboven gesteld zijn. Met die workshops kunnen leraren de ontdekkingstocht langs de twintig onderwerpen vormgeven.

  1. Wie heeft dalton bedacht?
  2. Wat is er anders op een daltonschool?
  3. Waar komt dalton vandaan?
  4. Waarom is daltononderwijs bedacht?
  5. Hoe leer je op z’n daltons?
  6. Kernwaarde vrijheid & verantwoordelijkheid.
  7. Kernwaarde zelfstandigheid.
  8. Kernwaarde samenwerken.
  9. Kernwaarde reflectie.
  10. Kernwaarde effectiviteit.
  11. Werken met de taak.
  12. Plannen in de tijd.
  13. Gebruik van de ruimte.
  14. Portfolio.
  15. De wereld in, de wereld binnen.
  16. Daltongemeenschap.
  17. Daltonouders.
  18. Daltonleraar.
  19. Daltonvisitatie.
  20. Daltonschool van de toekomst.

De bedoeling is vooral ook dat kinderen zelf op expeditie gaan: alleen, in groepjes of met elkaar. Er is daarvoor een onderzoekslijn ontwikkeld die bestaat uit een achttal workshops, waarmee leraren kinderen stapsgewijs onderzoek leren te doen. Dat is ook handig als er niet over ‘dalton’ onderzoek gedaan wordt.

Piketpalen voor de onderzoeksreis
Expeditie Dalton is niet een leerlijn over dalton. Als kinderen uitgedaagd worden om zelf op onderzoek uit te gaan, dan kunnen de stappen die zij in hun onderzoeken doen als leidraad dienen. Als daarbij vervolgens informatie nodig is, dan kan er flink geshopt worden in de inhouden van de workshops.

Leraren kunnen Expeditie Dalton echter ook wat sturender gebruiken. Handig is het bijvoorbeeld om Expeditie Dalton in de gouden weken aan het begin van het jaar in te zetten. Dan worden de routines in de klas toch al besproken en kun je het ook over ‘dalton’ hebben.

De omgeving kan ook gebruikt worden om systematischer aandacht te schenken aan het werken volgens de kernwaarden of wanneer er gesproken wordt over waarom er gewerkt en geleerd wordt zoals er op een daltonschool gewerkt en geleerd wordt. Dan kunnen leraren periodiek door het jaar heen of tijdens projecten de workshops als leidraad gebruiken voor die aandachtsmomenten. Let wel: het gaat er vooral om dat kinderen ook zelf nieuwsgierig zijn en vragen stellen naar waarom dalton ‘is’ zoals het ‘is’.

Ondersteunende materialen
Expeditie Dalton biedt een algemene handleiding en handleidingen bij de onderzoekslijn en de workshops. Daarnaast zijn er handboeken met beschrijvingen van coöperatieve werkvormen en met werkvormen voor reflectie. En er zijn handboeken voor onderzoeksvragen en presentatievormen.

Leren leren (executieve functies), onderzoeksvaardigheden, burgerschapsvorming en 21ste-eeuwse vaardigheden
De inhouden die in Expeditie Dalton geboden worden en de werkvormen die kinderen leren toepassen bieden kansen om aandacht te besteden aan belangrijke elementen van ons daltononderwijs en vaardigheden die we de kinderen willen leren ontwikkelen. Expeditie Dalton biedt inhouden en werkvormen voor burgerschapsvorming, het leren leren (executieve functies), het doen van onderzoek, leren om jezelf te presenteren en voor 21ste-eeuwse vaardigheden. Uiteraard mogen in dit rijtje niet de kernwaarden ontbreken. Expeditie Dalton helpt om kinderen te leren zelfstandig te werken, samen te werken, in vrijheid te kiezen, verantwoordelijkheid te dragen en bij het leren reflecteren.

Ondersteunende animaties
In de digitale leeromgeving zijn drie figuurtjes uit het kinderboek tot leven gekomen. Er zijn animaties van Helen Parkhurst, Stan de Robot en prof. Kweenie. Helen Parkhurst vertelt vooral over haar eigen leven, ideeën en werk. Stan kun je van alles vragen. Hij is een soort wandelende Wikipedia. En ook prof. Kweenie geeft veel informatie. Maar als je hem een vraag stelt, krijg je antwoorden, maar ook nieuwe vragen. Hij is een echte onderzoeker.

Kinderen kunnen hem via de mail ook zelf allerlei vragen stellen.

Helen Parkhurst, prof. Kweenie en Stan de Robot

Een bijbehorende padlet
Kinderen zullen in Expeditie Dalton teksten, foto’s, tekeningen en posters maken. Er is een mogelijkheid om die ‘voor het echie’ te publiceren op een padlet die bij Expeditie Dalton hoort. Werk van kinderen kan geüpload worden. Producten kunnen dus in de ‘Expeditie Dalton-gemeenschap’ gedeeld worden.

Verkenningstocht voor leraren
Ook leraren zullen Expeditie Dalton kunnen ervaren als een verkenningstocht in het daltononderwijs. Bij elk besproken onderwerp wordt er achtergrondinformatie gegeven voor de leraren. Het zijn vaak artikelen uit DaltonVisie of uit de Nieuwsbrief van de NDV.

Nadere informatie
Expeditie Dalton is ontwikkeld door René Berends, Hanneke Gerritsen-Postema, Vera Otten-Binnerts en Jobke Rozema en uitgegeven door Leonon.nl en Onlineklas.nl.

Er wordt momenteel proefgedraaid op vier daltonscholen. Scholen kunnen nu al een demo aanvragen. Vanaf het nieuwe schooljaar is Expeditie Dalton op de markt.

Voor meer informatie:

Van de website is ook een folder te downloaden met nadere informatie. 

Bekijk de introductiefilm over Expeditie Dalton

 De volgende Daltoncafé’s
De Daltoncafé’s voor het nieuwe schooljaar zijn inmiddels gepland. Reserveer de data alvast in je agenda voor het nieuwe schooljaar:

  • 25 september 2023
  • 20 november 2023
  • 22 januari 2024
  • 11 maart 2024
  • 6 mei 2024

Tijdstip is steeds: 16.00-17.00 uur.

Op 25 september zal het café gaan over het onderwerp: de doorgaande lijn po-vo.
Op 20 november staat samenwerkend leren centraal. Houd de Nieuwsbrief in de gaten voor het aanmelden voor deelname aan het Daltoncafé.

Deel deze pagina

Uitgelicht