René Berends, Marja Out & Vera Otten-Binnerts (2023)
Op 13 maart jl. is voor het eerst sinds lange tijd bij Seats2Meet in Amersfoort een fysiek DaltonCafé gehouden. Centraal stond de vraag hoe te werken met ‘de’ daltontaak. In dit paper een korte impressie van de bijeenkomst.
Het DaltonCafé, online en fysiek
De Nederlandse Dalton Vereniging organiseert al sinds een aantal jaren periodiek een DaltonCafé. Ontstaan uit de Dalton Onderzoeks Groep (DOG) groeide het café in Coronatijd uit tot een zeer gewenst online platform waar daltonianen elkaar rond interessante onderwerpen ontmoetten. Inmiddels is er een database van zo’n 400 personen aangelegd. Al die mensen hebben aangegeven op de hoogte gehouden te willen worden over de onderwerpen die besproken worden. Al die mensen krijgen ook de uitnodigingen voor de periodieke bijeenkomsten.
De organisatie ligt in handen van Vera Otten-Binnerts en Marja Out. Uiteraard zullen in de toekomst de online meetings een vervolg krijgen, maar ditmaal is er bewust gekozen om elkaar in het DaltonCafé fysiek te ontmoeten.
Ruim dertig daltonianen reisden op 13 maart jl. af naar Amersfoort om elkaar daar te ontmoeten en om elkaar te informeren over diverse aspecten van het werken met ‘de’ daltontaak. Het thema van de bijeenkomst was aangekondigd als:
Eigenaarschap, de taak en de rijke (digitale) leeromgeving: Hoe organiseren we het onderwijs zodanig dat het (nog beter) mogelijk wordt om te personaliseren en te differentiëren?
Er waren verschillende (poster)presentaties van zowel opleiders en leraren uit het primair onderwijs als uit het voortgezet onderwijs, die in een carrouselvorm uitgevoerd werden. Rond de posters die aan de wanden hingen en bij de statafels waar een aantal scholen zich anderszins presenteerden, ontstonden geïnteresseerde gesprekken. Eerst nog met een kop thee of koffie, later met een drankje en een hapje zoals dat in een ‘echt’ café gebruikelijk is.
DNO-presentatie
Brigitte Witmus en Annemarie Wenke vertelden dat de daltonopleiders van het Dalton Netwerk Opleiders (DNO) vaak op de scholen geconfronteerd worden met de vraag of er niet een ‘goed’ voorbeeld te geven is van een taak(formulier). De opleiders zijn tot de conclusie gekomen dat zo’n vraag nooit goed en niet bevredigend te beantwoorden is. Ze vinden dat het probleem van de vormgeving van de taak anders aangevlogen moet worden. De taak moet veel meer geïnterpreteerd worden als een werkwijze, waarbij het erom gaat kinderen (meer) eigenaar van hun leren en van hun werk te laten worden.
Daarvoor is het nodig om te werken vanuit doelen en dat betekent ook dat het werk dat voor die doelen uitgevoerd moet of gaat worden, over wisselende tijdsperioden gaat. Het is dus handig om over periodedoelen en periodetaken te praten.
De Bem
Leonie Blaauw, Joost Grol en Kirsten Ratering van basisschool De Bem in Zevenaar presenteerden het thema ‘eigenaarschap’ zoals dat op hun school in het eigen leren van de kinderen vormgegeven wordt.
Leerlingen krijgen de vrijheid om keuzes te maken, hun ‘eigen wegen’ te vinden. Leerlingen plannen zelf hun activiteiten op hun online weektaak. Hierbij telt ‘vrijheid in gebondenheid’ waarbij de ene leerling wat meer taken mag plannen dan de andere leerling. Hiervoor hebben wij samen met een externe partner onze eigen online week- en dagplanner ontwikkeld. Hierdoor heeft iedere leerling een gepersonaliseerde planner waarbij ook de leerkracht op een makkelijke manier overzicht blijft houden. Voor de leerlingen maken wij gebruik van iPads maar de planner is ook op andere manieren in te zetten.
Op dit moment zijn wij nieuwe functies aan onze planner aan het toevoegen zoals een portfolio. Hierdoor kunnen er binnen de planner koppelingen worden gemaakt die offline niet mogelijk zijn en ontstaat er een krachtig geheel. Wanneer de implementatie van het portfolio is afgerond zullen wij de planner uitbreiden met een digitaal kleuterbord en een simpelere planner voor de groepen 3 en 4. Op deze manier ontstaat er een compleet pakket voor de gehele (dalton) basisschool.
De Casimir
Dewi Schouten, Elles Verhulst en Mariëtte Aben vertelden over hoe er bij hen op school, de Casimirschool in Gouda vanaf groep 1 met dag – en weekplannen gewerkt wordt. De groepsleerkrachten maken de plannen samen, zodat ook het groepsdoorbroken werken binnen de plannen gerealiseerd wordt. De plannen bestaan uit 1 of meerdere taken per dag of week, afhankelijk van het leerjaar.
Binnen de plannen wordt rekening gehouden met de eigen inbreng van de leerling, eigen en creatieve manieren waarop doelen geoefend en behaald kunnen worden.
Het gaat nooit om “de taken moeten allemaal en volledig gedaan en afgekleurd zijn”. Het gaat om het oefenen en beheersen van doelen. Achter elk onderdeel op het plan wordt het doel vermeld. Leerlingen in de bovenbouw kiezen er zelf of ze een instructie (nog) volgen of dat dat niet (meer) nodig is. Leerlingen in de middenbouw kiezen zelf welke onderdelen ze overslaan of compacten.
De dag- of weekplannen zijn er op gericht de zelfredzaamheid en zelfregulering van de leerling te stimuleren en te vergroten – eigenaarschap.
Corlaer Nijkerk
Robine Hissink van Daltonschool Corlaer in Nijkerk presenteerde hoe er op hun school gewerkt wordt met een taak waarin kinderen écht leren plannen. Ze hebben een overzicht wanneer ze welke instructie volgen en plannen de rest van de dag hun eigen taken in.
Alle momenten waarop ze trots zijn, leggen ze vast in een digitaal portfolio. Het portfolio is een verzameling van onder andere daltondoelen en foto’s die de kinderen zelf maken en publiceren.
De Maten
Eline van der Vegt en Jenny Valk van Chr. Daltonbasisschool De Maten in Den Ham vertelden dat ze willen bereiken dat leerlingen niet meer alleen afhankelijk zijn van het oordeel van de leerkracht, maar zelf nadenken over hun werk. Hiermee hangt nauw samen dat leerlingen zichzelf gaan sturen, zelf initiatief nemen, zichzelf kunnen motiveren en zelfkennis ontwikkelen = mede-eigenaar van je eigen ontwikkeling/leerproces worden! Een mogelijkheid om deze vaardigheden en houding te ontwikkelen is, om de leerlingen inzicht te geven in de te behalen doelen met behulp van een leerlijn. Een middel is het portfolio dat de leerling inzicht geeft in zijn/haar vorderingen.
Inmiddels is er de leerlijn voor rekenen, taal/spelling en lezen m.b.v. de doelen van Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) inzichtelijk gemaakt voor de leerkracht en de leerling. Deze leerlijnen hebben we gedigitaliseerd en gekoppeld aan ons digitaal portfolio. De onderdelen van het portfolio bestaan uit:
Leerlingen vanaf groep 3 werken met een digitaal portfolio. Het digitaal portfolio geeft een overzicht van de totale ontwikkeling van de leerlingen. De leerlingen leggen in het digitaal portfolio verantwoording af voor de keuze van het aanbod, de aanpak, de eigen ontwikkeling en het leerproces. We werken vanuit het onderwijsplatform Google Classroom.
Spinoza Amsterdam
Marja Out van Spinoza Lyceum in Amsterdam vertelde hoe ze op haar school op zoek zijn naar een leeromgeving die:
- duidelijk en makkelijk hanteerbaar is voor leerlingen én docenten;
- differentiëren ondersteunt;
- eigenaarschap bij de leerlingen bevordert.
Wat we willen laten zien is niet zozeer het instrument waar we op zijn uitgekomen, want we hebben gekozen voor het model dat is ontwikkeld op Dalton College Voorburg, o.a. door Anne Overpelt. We willen laten zien hoe het proces is gegaan, hoe het er nu voorstaat en wat we verwachten voor de toekomst als het gaat om onze DaltonStudieWijzers 2.0!
Spinoza20First
Lizette Moerman en Lucas Bezembinder van Spinoza20First in Amsterdam vertelden over hun zoektocht naar een leeromgeving die:
- helder, bruikbaar en uniform is voor leerlingen én docenten;
- differentiëren op niveau en tempo door gebruik te maken van de Daltonwaarden;
- verantwoordelijk van de leerlingen bevordert;
- mogelijkheden biedt tot vakoverstijgend werken.
Wat ze lieten zien was welke instrumenten zij daarvoor inzetten: Magister.me en Google drive.
Dalton College Voorbug
Anne Overpelt vertelde over de aanpak van Dalton College Voorburg. Sinds men op deze school met de daltonzone in klas 1 werken, hebben leerlingen in de brugklas 45 minuten extra daltontijd per dag. Hoe zorg je ervoor dat leerlingen in deze tijd zelfgestuurd aan de slag kunnen? Hoe delen leerlingen deze tijd in? En hoe doe je dat als vakdocent met minder klassikale tijd?
Als (deel)antwoord op deze vragen is er een nieuwe studiewijzer ontwikkeld. Interactief, gebaseerd op leerdoelen, compleet en inflexibel.
Leerlingen plannen nu een hele periode (8 weken) vooruit, maken een contract on the job en voeren deze zelfsturend uit, zonder tussentijdse wijzigingen vanuit de docent, maar met tussentijdse reflectie op de uitvoering. Met deze ervaringen hebben wij geleerd dat vrijheid bij de leerling pas kan toenemen als de organisatie structuur en regelmaat biedt. Wij delen graag onze studiewijzers en onze denkwijze over zelfgestuurd leren.
Evaluatie
Er waren ruim 30 mensen die deelnamen aan het café, iets minder dan er zich had opgegeven. De teneur was dat het heel waardevol gevonden werd en ook dat de gekozen vorm prima werkte.
Een minpuntje vormde toch de kosten. De ligging van Seats2Meet is weliswaar centraal, maar de kosten per persoon liepen wel op.
17 personen namen de moeite om kort op het eerste fysieke DaltonCaféLive te evalueren. We mogen al met al tevreden zijn. Ook het live-café smaakt naar meer.
Deel deze pagina
Uitgelicht
