Politiek neutraal onderwijs?

In het PO werken 191.000 mensen (136.000 FTE). In het VO 111.000 (87.000 FTE). Wij daltonscholen zijn daar ongeveer 10% van. Laten we zeggen – voor het gemak – 19.000 en 11.000 daltononderwijsmensen. Al deze mensen koesteren, zo weten we als we in het land scholen bezoeken en met leraren en ondersteuners spreken, het gedachtegoed van Helen Parkhurst. Kernwaarden, die de waan van de dag en de politieke wind van het moment overstijgen. Kernwaarden waar ouders en leerlingen en medewerkers – in veel gevallen – bewust voor kiezen.

Deze gedachte kan positief stemmen als de wind buiten guur lijkt. Karikaturen en valse voorstellingen van seksuele voorlichting op de basisschool bepalen een deel van de onderwijsparagraaf van het nieuwe regeerakkoord op hoofdlijnen. Op andere plekken in dat akkoord krijgen we tegenstrijdige berichten: onderwijsmethodes moeten bewezen effectief en politiek neutraal zijn. Maar tegelijkertijd wordt bij burgerschapsonderwijs en bij het zinnetje over relationele en seksuele voorlichting bepaald geen politiek neutrale formulering gebruikt. Nog even eraan voorbijgaand, dat onderwijs zelden (politiek) neutraal is, wij hebben immers vrijheid van onderwijs.

Daltononderwijs is niet neutraal. Geen enkele pedagogiek is neutraal. Het onderwijs is niet neutraal. De opdracht van het onderwijs ook niet. Mensen die werken in het onderwijs denken altijd na over het ‘waarom’ en het ‘waartoe’. Natuurlijk is het curriculum daarbij een belangrijk uitgangspunt, dat zijn de doelen voor het kwalificerende deel van het onderwijs. Maar de persoonsvorming en de socialisatie van kinderen naar volwassenen kent ook doelen en die doelen zijn niet waardenvrij. Het is gelukkig een minstens zo grote verantwoordelijkheid van het onderwijs om de volgende generatie de ruimte te geven om zich te ontwikkelen in meer dan hun kennis van taal, rekenen en bij wijze van voorbeeld: natuurkunde.

De basisvaardigheden, lezen, schrijven en rekenen, krijgen absolute prioriteit, staat in de hoofdlijnen van het regeerakkoord. Wat zouden ze bedoelen met ‘absoluut’? Van Dale zegt: volstrekt, helemaal, volkomen, onbeperkt. Wordt de opdracht voor het onderwijs zo beperkt dat we eigenlijk alleen nog onbeperkt met lezen, schrijven en rekenen bezig moeten zijn?

En moet ik lezen: de basisvaardigheden NAMELIJK lezen, schrijven en rekenen? Of de basisvaardigheden EN lezen, schrijven en rekenen? Dat laatste zou fijn zijn, want wellicht valt onder basisvaardigheden dan ook alles wat bij de daltonkernwaarden en andere vormende vakken hoort.

Verder bestaat het akkoord op hoofdlijnen vooral uit losse flodders en schoten uit de heup, bijvoorbeeld over het lerarentekort (bevorderen van meer zijinstroom, meer voltijds werken, meer mannen voor de klas door in de pabo losse opleidingen voor het jonge en oude kind te introduceren). Helaas zie ik nergens voorstellen die hout snijden en die daadwerkelijk het lerarentekort op zijn minst hoog op de agenda zetten…

Maar goed. Er staat ook dat de subsidieconfetti vervangen moet worden door solide structurele financiering. En iets over zeggenschap van schoolleiders en betrokkenheid van leraren bij de besteding van de middelen. Dat is mooi. Mager. Maar toch een lichtpuntje. En we hebben geen glazen bol, dus we weten niet hoe het nieuwe bewind het gaat doen. Ik vertrouw in de tussentijd en in de komende tijd vooral op die 30.000 daltonmensen. Wij geven ons onderwijs tenslotte geheel NIET neutraal allemaal op z’n daltons vorm!

Elvira van den Hoek