Moeilijke tijden

Op 12 september 2001 had ik het eerste lesuur een derde klas Grieks. De les was natuurlijk allang gepland, de planner was onderweg naar de herfstvakantie en een toetsweek en de klas was lekker begonnen na de zomervakantie.

De dag ervoor was ik vrij geweest en had ik thuis aan de TV gekluisterd gekeken naar wat mij op dat moment de uitbraak van de derdewereldoorlog leek. Nadat ik pas na een minuut of 10 door had gehad, dat er niet een rampenfilm opstond, maar dat een tweede vliegtuig zich daadwerkelijk in de andere van de Twin Towers boorde, kon ik alleen maar met ongeloof blijven kijken.

En na die dag vol onwerkelijkheid en een volkomen onzekerheid over de toekomst, kwam er dus die dag erna de les. Ik kon het niet. Ik kon geen Grieks geven. Ik wist überhaupt niet hoe om te gaan met de wereld van dat moment. Ik wist het even niet meer. En op dat moment kon ik niets anders dan dat delen met mijn leerlingen. “Lieve leerlingen, ik weet het even niet meer… Ik weet niet hoe jullie er tegenaan kijken, maar ik heb even geen enkele behoefte aan Grieks… Hoe is het met jullie?” Na mijn opening bleef het lang stil. Leerlingen wisten het ook niet. Maar na een voorzichtig begin kwamen de vragen los, de emoties, de woede, de angst, de onzekerheid. En dat delen, die gevoelens, die emoties en vooral: het erkennen dat we het eigenlijk allemaal echt even niet meer wisten, dat hielp. Mij in elk geval.

Jaren later, in 2015, kwam een groepje van deze zelfde klas, inmiddels waren ze 28/29 jaar en hadden velen van hen inmiddels een gezin, een baan en een volwassen leven opgebouwd, op een reünie. Zij zochten me op en al binnen een paar minuten kwam het gesprek op deze ene les. Ook voor de leerlingen was het een moment geweest dat ze zich in 2015 collectief nog konden herinneren alsof het vorige week was geweest. Het had ze gesteund, zeiden ze, dat hun emoties er mochten zijn. Dat ze bij mij ook emotie hadden gezien. Dat we erover hadden kunnen praten. Dat het oké was om niet te weten wat je ervan moest vinden, maar dat het ook oké was om er wel van alles bij te voelen.

Ik moest aan dit moment denken de afgelopen weken. Na de oorlog in Oekraïne nu een heet oplopende situatie in het Nabije Oosten. En dat is dan ineens ook weer echt ‘nabij’. Want in veel klassen zitten leerlingen met familiebanden in die regio. En ook zij zien nu beelden voorbij komen die schokkend zijn. Die onzeker maken en die emoties oproepen. Als docent en leerkracht staan we elke dag midden in de maatschappij en zeker op momenten als deze, realiseer je je hoe middenin dat is. En hoe moeilijk dat kan zijn. Maar misschien is dat de belangrijkste les om de leerlingen mee te geven: op dit soort momenten zijn wij, naast juf of meester, meneer of mevrouw, ook en in de eerste plaats mens. Mensen met twijfels, mensen die het soms ook allemaal even niet meer weten. En dat is niet erg, dat hoort bij het leven.

Basisvaardigheden in lezen en taal en rekenen zijn belangrijk, maar misschien is het met elkaar bespreken en verwerken van de werkelijkheid buiten de school en de soms zware realiteit van het menselijk bestaan wel de belangrijkste en meest waardevolle prestatie die onderwijsmensen elke dag opnieuw leveren. Ik wens iedereen de kracht om de leerlingen ook in deze moeilijke tijden te begeleiden.

Elvira van den Hoek