Een scheutje lef

In 1994 werd de wet Toerusting en Bereikbaarheid van kracht. De overheid wilde van de vele kleine basisscholen af. Groter zou beter zijn. Menig basisschool in Nederland fuseerde. Binnen het bestuur waar ik werkzaam was, waren zes scholen. Het werden er drie. Door die wet raakte ik mijn functie als directeur van zo’n kleinere school kwijt. Mijn schoolbestuur zag wel dat ik daar behoorlijk mee zat. Maar soms komen oplossingen uit onverwachte hoek. Zo ook nu. Ruim een jaar later nam mijn schoolbestuur een school over en daar was een directeur nodig. Die baan werd mij aangeboden, maar de mevrouw van personeelszaken zei: ‘Het is wel een school die bezig is daltonschool te worden.’ Met een beetje lef zei ik: ‘Dat zien we dan wel weer.’

Midden in het al in gang gezette voorbereidingstraject stapte ik in. Dus maar eens onderzoeken wat dalton eigenlijk ook al weer was. In een nog bewaard leerboek pedagogiek stond zegge en schrijven op een halve bladzijde iets te lezen over Helen Parkhurst en haar Daltonplan. Het maakte mij nauwelijks wijzer. Naast het voeren van de directie moest ik op die school ook les geven. Best wel een uitdaging in een combinatiegroep en dan op een andere wijze lesgeven dan ik al jaren gewend was. Met een scheutje lef lukte het.

Zeker was er lef nodig om de aanvraag voor het daltoncertificaat te regelen. Waar werd eigenlijk naar gevraagd? En gebeurde dat wel allemaal in die voor mij nieuwe school? De visitatie ging overigens minder diepgaand dan tegenwoordig. De lef werd beloond. De school werd een officiële daltonschool. En is het nog steeds.

In de regio waar de school bij hoorde, lagen de activiteiten eufemistisch gezegd min of meer op hun gat. Ik kreeg een telefoontje van een toenmalig lid van het landelijke bestuur van de NDV. De vraag was of ik samen met twee andere actieve leden uit de regio wilde proberen de regio Utrecht (die later werd omgedoopt tot Midden-Nederland) nieuw leven wilde in blazen. Waar te beginnen?

Alweer werd wat lef gevraagd om in zoiets te stappen. Ik deed het en het lukte.

Nauwelijks waren we daarmee begonnen of hetzelfde lid van het hoofdbestuur belde mij weer met een volgende vraag. Hij vertrok als bestuurslid en was het wat voor mij om zijn plaats in te nemen? Ook deze keer zei ik met de nodige lef ‘dat doe ik’. Ik wist toen nog niet dat het een periode van twintig jaar zou worden.

En wat was het een prachtige tijd. Ik heb mogen meemaken dat het daltononderwijs in Nederland grote ontwikkelingen doormaakte. Van drie principes gingen we naar vijf kernwaarden, de visitaties ondergingen een professionalisering. Veel scholen heb ik mogen visiteren en heb daar prachtige dingen gezien. De allereerste visitatie, ook daar was zeker een scheutje lef voor nodig, was in Gouda samen met Willem Wagenaar. En toeval of niet, nog niet zolang geleden visiteerde ik, zeer waarschijnlijk (zeg nooit nooit) voor de laatste keer, in Amsterdam opnieuw met Willem Wagenaar. Ik heb mee mogen werken aan diverse drukbezochte congressen in Deventer. Diverse boeken zagen het levenslicht. Omdat ik penningmeester was gedurende zo’n twaalf jaar, was er ook zo nu en dan lef nodig om tegen sommige projecten ‘ja’ te zeggen. Lang niet altijd waren de financiële uitkomsten van te voren duidelijk. Gelukkig liep het slechts met één uitgave van een boek financieel niet goed af.

In de loop der jaren heb ik steeds beter ingezien hoe daltononderwijs, werken en leven in de maatschappij van alledag in elkaars verlengde liggen. Als je van jongs af aan geleerd hebt om goed samen te werken, je eigen inbreng (zelfstandigheid) te hebben, je bewust te zijn van je verantwoordelijkheid voor je eigen doen en laten, je jezelf kunt bekritiseren (reflectie) dan kan het haast niet anders dan dat je goed functioneert in een steeds ingewikkelder wordende maatschappij.
Daar is ook lef voor nodig.En je moet als leraar maar het lef hebben erop te (durven) vertrouwen dat kinderen dat allemaal willen leren. Geef ze dat vertrouwen. Ze kunnen veel. En soms moet jij als leraar een kind een scheutje lef geven.
Achteraf bezien had ik veel eerder in mijn loopbaan met daltononderwijs in aanraking willen komen.
Het waren prachtige jaren.

Paul Meuwese
Bestuurslid van 1999 tot 2019