Onze samenleving is als een afspiegeling van een groep leerlingen op een daltonschool. De leerkracht is gewend om leerlingen verantwoordelijkheid te geven waardoor zij het ook kunnen nemen. Juist het woordje “kunnen” heeft te maken met de speelruimte of speelveld dat beschikbaar is. De zijlijnen van het speelveld bepalen de speelruimte. Het zou een raar gezicht zijn als een voetballer achter het doel verder speelt. De grootte van het speelveld en de afgesproken regels, de do’s en de don’ts, bepalen het te spelen spel. Een leerkracht die in staat is om het speelveld ruim te houden en de klassenregels duidelijk weet te stellen samen met de leerlingen creëert daardoor een ideale sociale omgeving. Een leerling die zich niet aan de spelregels houdt zal in ieder geval moeten aanhoren dat ie zich niet houdt aan de afspraken. Een reminder of waarschuwing zal vaak voldoende zijn om de leerling weer te doen beseffen dat hij of zij niet naar de afspraken heeft gehandeld. Bij herhaling zal de sanctie duidelijk moeten zijn en ook een signaal naar de groep dat iemand een grens heeft overschreden. Een leerkracht die het speelveld gaat verkleinen om daardoor meer controle te verkrijgen zal op den duur bedrogen uitkomen. Het leidt er vaak toe dat een volgende stap wederom een verkleining van het speelveld zal zijn, hierdoor ontstaan sociale botsingen. Maakt het pedagogisch klimaat alleen maar grimmiger. Uiteraard is het niet meer dan vanzelfsprekend dat de leerkracht zich als eerste houdt aan de gemaakte afspraken en als voorbeeld dient.
Als we de schaalgrootte oprekken naar ons land in de huidige Coronatijd doen zich de nodige weeffouten voor.
Laten we beginnen met voorbeeldgedrag: koning Willem Alexander en minister van justitie Ferd Grapperhaus zijn de afgelopen weken in de fout gegaan door zelf spelregels niet na te leven. Verder hebben we te maken met een minister president die het in zijn genen heeft om zijn landgenoten veel verantwoordelijkheid te geven. Het speelveld is echter zo groot dat naleving van de afspraken, oftewel het nemen van verantwoordelijkheid vrijwel oncontroleerbaar is. Elke keer als het speelveld verkleind wordt om Coronabesmettingen tegen te houden gaat een deel van het volk mokken en wrikken. Alleen als de spelregels voor een ieder maar op één manier uitlegbaar zijn, zal de sociale controle toenemen en ben je al snel een uitzondering als je je niet houdt aan de duidelijke afspraak. Links rijden in Nederland wordt dramatisch afgestraft omdat iedereen rechts rijdt. Er wordt door onze “meester” Mark Rutte teveel ruimte gegeven met teveel onduidelijke afspraken.
Het doel van de leerling moet kraakhelder zijn. De geboden ruimte in de klas met de daarbij horende spelregels zijn ondersteunend aan zijn of haar eigen optimale ontwikkeling en daardoor ook die van de anderen uit de groep. Het doel voor het individuele lid van onze samenleving zal moeten zijn dat het nemen van de eigen verantwoordelijkheid ten goede komt aan de eigen gezondheid en daardoor die van anderen.
Ik wens alle gevers en nemers van verantwoordelijkheid ons daltongedachtegoed toe.
Willem Wagenaar
voorzitter
Deel deze pagina
Uitgelicht
