Tijdens onze fietsvakantie door het noordelijke deel van Nederland had ik alle tijd om mijn gedachten te laten gaan. Op een paar regendagen na was het weer ideaal om te fietsen door ons mooie land. Zo’n 50 tot 60 km afleggen door alsmaar wisselende landschappen is een feestje. We hadden wel van tevoren voor elke dag onderdak geregeld.  Toch was de volgende slaapplek geen doel maar meer een noodzakelijke stop. Ik kwam tot de gedachte dat de weg het doel was, zeker als je een rondje fietst. Het viel me op dat ik daardoor ook meer genoot van mijn omgeving en ook de laatste kilometers van de dag als plezierig heb ervaren. Blijkt dat “de weg is het doel” een oud Chinees gezegde te zijn. Wordt ook wel gebruikt voor het gezegde:

“Er is geen weg naar geluk, geluk is de weg”. 

Een jongeman gaat in het Himalaya-gebergte samen met een groepje monniken een berg beklimmen. Hoewel de jongeman veruit het jongste was, was hij ook de enige die het zwaar had. Uiteindelijk moest hij het opgeven, terwijl de monniken moeiteloos door klommen naar de top. De jongeman was gefocust op het doel, het bereiken van de top. Hij werd overweldigd door de weg die hij nog af te leggen had. Hierdoor kon hij niet van de beklimming genieten. Hij raakte zijn lust – en zijn kracht – om door te gaan kwijt.

De monniken richtten hun aandacht ook op de top, maar alleen om te zorgen dat ze op koers bleven. Niet omdat het bereiken van de top het belangrijkste doel was. De wetenschap dat ze in de juiste richting liepen, gaf hun de ruimte om zich te concentreren en van elke stap te genieten. 

Daltononderwijs richt zich met name op het leerproces, de weg, en minder op het te behalen doel. De ene keer is de weg naar het doel een makkelijke, de andere keer moet je vele omwegen maken om het doel te bereiken.

De taak voor een hele week is moeilijk te overzien en je kan er als een berg tegen opkijken.  Als je de taak in te overziene partjes verdeeld, dan geef je structuur aan de weg om het doel te bereiken je taak te volbrengen. Dit geeft rust en houvast en beduidend minder stress.  Iedereen kent het uitstelgedrag als je ergens tegen opziet. Het werk wordt alsmaar meer en zwaarder in je hoofd, terwijl je merkt dat als je er eenmaal aan begint het allemaal wel meevalt.

Het heilig verklaren van opbrengstgericht werken heb ik altijd verafschuwd. Het kind en de school worden er op afgerekend niet binnen een bepaalde tijd het doel te hebben bereikt. Misschien was de weg er naar toe niet ideaal omdat de leeromstandigheden die niet waren. We kennen allemaal de bekende wegversperringen: lerarentekort, slecht geventileerde schoolgebouwen, te volle groepen, het falende “Weer Samen Naar School“ beleid, onbegrepen bestuurlijke dwalingen, te krappe financiering (Action is hofleverancier voor het onderwijs) en een overheid die veel onderwijs kwaliteit wil voor weinig geld.

Ik ben 34 jaar schoolleider geweest en de keren dat ik de wind heb mee gehad op de weg om mijn doelen te bereiken zijn op één hand te tellen. Ik heb het volgehouden als een soort monnik en genoten van de weg, de leerlingen en collega’s om mij heen die elke dag weer het beste uit zichzelf wilden halen.

Blijf stippen op de horizon zetten, maar hou rekening met omwegen en tegenslagen  

Willem Wagenaar
voorzitter

Deel deze pagina

Uitgelicht