Omdat in de samenleving de gemeenschapszin, de nut en noodzaak om er voor elkaar te zijn, aan het afnemen is, heeft de overheid gemeend de sociale cohesie te vergroten door scholen de opdracht te geven aan burgerschapsvorming te doen. Op zich een mooi en ook gewenst initiatief, alleen heeft de overheid verzuimd om in dezen zelf een voorbeeld en katalysator te zijn. Het is namelijk de overheid en lagere overheden kwalijk te nemen dat het afstand heeft genomen van de burger. Het overheidsbeleid is er op gericht geweest om te bezuinigen op vrijwel alle voorzieningen die te maken hebben met het welzijn van haar burgers. Denk hierbij aan het wegbezuinigen van jeugdvoorzieningen, verschraling van het onderwijs en de zorg. Tegelijkertijd is er een afname van andere sociale oefenplekken waar te nemen als kerkbezoek en verenigingsleven.
Het is zelfs zo dat het overheidsbeleid heeft gezorgd voor grote groepen burgers die lijnrecht tegenover elkaar staan of in de steek gelaten zijn, zoals de kindertoeslagouders, migranten en inwoners uit gaswinningsgebieden.
Politici vallen over elkaar heen en bejegenen elkaar onheus en houden zich bezig met de waan van de dag.
De burger in Nederland zou ontzettend geholpen zijn door voorbeeldgedrag. Dit is echter met een lantaarntje te zoeken. Het woord geitenpaadjes heeft een nieuwe betekenis gekregen omdat de overheid ze creëert om onwettig handelen te verdoezelen. De door de overheid zo gepromote marktwerking heeft er voor gezorgd dat de verschillen tussen rijk en arm dramatisch zijn toegenomen. Miljardenwinsten in de energiesector zetten de burgers in de kou. In onze neoliberale samenleving zijn honderdduizenden gezinnen met kinderen die van de voedselbank leven, terwijl het geld bij de bedrijven tegen de plinten klotst en aandeelhouders verrijkt.

Is burgerschapsvorming op scholen dan de redding voor onze samenleving? Neen, niet alleen.
Burgerschapsvorming begint in het gezin. De ouder die zijn kind normen en waarden meegeeft. De wijk, waarin voldoende voorzieningen voorhanden zijn om samen activiteiten te ontplooien. De sportvereniging die sportief gedrag voorstaat.
Deelname aan elk van deze sociale kringen vormt je als burger. Je leert jezelf kennen en nodigt je uit om erbij te horen vanuit verschillende posities.
En dan natuurlijk de school. Het is de oefenplaats voor socialisering en democratisering bij uitstek. Jong volwassenen komen daar bijeen uit verschillende culturen, sociale milieus en met verschillende geloofsachtergronden.
Leren van en met elkaar. Elkaar begrijpen en respecteren. Samen uitdagingen aangaan. Je talenten mogen ontdekken en deze gebruiken. Het zijn wel de leerkrachten die hier ruimte voor moeten maken. Zoals het onderwijs nu is ingericht waar smalle toetsbare opbrengsten heilig zijn verklaard en brede vorming in de weg staan, is deze ruimte beperkt. Ook de onderbezetting van schoolteams werkt in dezen niet mee.
Tegen de verdrukking in is het van het grootste belang om burgers te vormen. Niet in brave en volgzame burgers die gezagsgetrouw als ze zijn zich door de overheid laten ringeloren. Neen, burgers die kritisch nadenken en het lef hebben om de vinger op te steken wanneer dit nodig is. Burgers die vertrouwen wekken en uit gezond vertrouwen handelen. En dat je mag zijn wie je bent en de ander ook zo tegemoet treedt. Dat je er toe doet. Het geloof in eigen kunnen en kennen zal toenemen als je de tools daarvoor aangereikt krijgt. Ook hier is de leerkracht weer cruciaal. Niet consumeren naar produceren. Eigenaarschap dat leidt tot ondernemen. In dit dynamische gebeuren is het van belang om je eigen dadendrang te overzien binnen de context. Door te reflecteren leer je ook te wijzen met de vinger naar je eigen borst.
In bovenstaande hebben vrijwel alle Dalton kernwaarden een plek gekregen. Vanuit vertrouwen de wereld om je heen eigen maken en delen met de ander.
Dalton is burgerschapsvorming!!
De daltonleerkracht heeft echter de sleutel in handen. Hij of zij moet zorgen voor een voorbereide leeromgeving waarin de leerling kan groeien als jongvolwassen burger. Leren presenteren, discussiëren, je mening formuleren, elkaar respecteren, elkaar stimuleren, waarderen etc. etc. Ga er maar aanstaan.

Willem Wagenaar
voorzitter NDV

P.S.
Dit was mijn laatste column die ik als voorzitter van de NDV heb mogen schrijven voor de nieuwsbrief. In veertien jaar tijd zijn er zo’n 140 verschenen. Ongeveer de helft daarvan zijn gebundeld in het boekje Dalton en ….. dat op de komende Algemene Leden Vergadering op 15 maart verschijnt.
Langs deze weg wil ik alle daltonianen zeer bedanken voor het vertrouwen dat mij gegund is om de vereniging te mogen leiden. Ik heb op een bijzonder prettige wijze mogen samenwerken met mijn medebestuursleden, medevisiteurs, opleiders, lectoren, medewerkers van het daltonsecretariaat en vele anderen.
Het ga jullie goed en blijf het daltononderwijs koesteren.

Deel deze pagina

Uitgelicht