Daltoncafés op Stanislas Dalton Delft

Eind mei sprak ik Laura van der Enden, teamleider van de brugklas van Stanislas Dalton Delft (SDD) en tevens lid van de daltonwerkgroep. Sinds vorig schooljaar betrekt de school de ouder(s) / verzorger(s) op een bijzondere manier bij de daltonontwikkeling van de school, namelijk via zogenaamde daltonoudercafés.

Wat zijn dat precies, daltonoudercafés?

Laura: “Tijdens een daltonoudercafé nemen wij een select groepje ouders van leerlingen uit klas 1 t/m 5, die zich vooraf vrijwillig opgegeven hebben, mee – op een daltonmanier uiteraard – in de ideeën die leven op school om de daltonontwikkeling vorm te geven. We zetten iedere keer één of twee daltonkernwaarden centraal en laten ouders het gesprek voeren hoe zij dit herkennen bij hun kind: thuis en in schoolse settingen.”

Hoe zijn de daltonoudercafés ontstaan?

“We willen graag dat ouders betrokken worden en meedenken met onze school. Dat deden we altijd al via de MOL-gesprekken (Mentor Ouder Leerling), maar dat gaat echt over het individuele kind en zijn of haar ontwikkeling – en helaas vaak over de cijfers van het kind. We waren ook benieuwd naar de mening van de ouders over ons daltononderwijs. We vroegen ons af hoe je ouders op een creatieve manier kon betrekken bij onze daltonschool. Dat wilden we doen door in een redelijk informele setting over het daltononderwijs te praten. Hoe zien de ouders thuis de daltonontwikkeling van hun kind?

We zijn vorig schooljaar begonnen om vier daltonoudercafés van 17.00 tot 18.00 uur te organiseren. De chips, cola en het (alcoholvrije) bier stonden klaar, maar helaas kwamen er iedere keer een handjevol ouders (zo’n 6 á 7). Dit schooljaar zijn we geswitcht naar 19.00 tot 20.00 uur, maar het levert net zoveel ouders op 😊. De stelling ‘klein maar fijn’ gaat echter op. Het is een kleine, steeds wisselende groep ouders, maar de opbrengst is nuttig en ‘groot’. De teamleiders verdelen de daltonoudercafés onderling, waardoor de werkdruk verdeeld wordt. Waar er vorig schooljaar nog voornamelijk brugklasouders kwamen, is de groep ouders inmiddels iets gemêleerder. Dat is prettig voor de opbrengst van de avonden.”

Hoe ziet een daltonoudercafé eruit?

“Tijdens een daltonoudercafé gebruiken we diverse (dalton)werkvormen om over een bepaalde kernwaarden te praten. We willen weten of het voor ouder(s) / verzorger(s) thuis zichtbaar is waar we hier op school aan werken. Wat zien zij van onze investering op school thuis terug? Merken ze dat de zelfstandigheid van hun kind toeneemt? En neemt hun kind ook thuis meer verantwoordelijkheid, sinds hij of zij op onze daltonschool zit? De laatste keer deden we bijvoorbeeld de werkvorm ‘gesprek op voeten’. Deze werkvorm komt uit ‘deep democracy’. De gespreksleider geeft de ouders een stelling en iedereen neemt letterlijk plaats bij zijn of haar mening. Het kan dus dat iemand, die exact een tegengestelde mening heeft over de stelling, tegenover je komt te staan of aan de zijkant van jou. De ouders kunnen elkaar beïnvloeden door de argumentatie van de andere ouder. Wie weet stelt iemand zijn of haar mening bij.”

Welke onderwerpen zijn er tot nu toe aan bod gekomen?

“Tijdens het allereerste daltonoudercafé hebben we een uitleg gegeven wat daltononderwijs precies is en uit welke kernwaarden het bestaat. Bij het tweede café stond de kernwaarde samenwerken centraal. Een interessante kernwaarden – ook voor ouders thuis – omdat ze regelmatig de struggle zien bij hun kind die bijvoorbeeld al het werk van een groepje naar zich toetrekt of zich juist onttrekt en de anderen voor zich laat werken. Hoe ga je daar als ouder mee om? Wat is jouw rol als ‘daltonouder’ thuis bij het samenwerken? Het leverde interessante gesprekken op en eye-openers voor ons als school. Zo hebben we een rubric ontwikkeld om de rollen van het samenwerken meer inzichtelijk te maken voor de leerlingen. Tijdens het derde oudercafé hadden we het over reflectie en of leerlingen thuis ook meer reflecteren. Zijn er ook reflectiemomenten thuis aan de keukentafel? Tijdens het vierde en tevens laatste daltonoudercafé van vorig schooljaar hebben we het gehad over zelfstandigheid en hebben we een lijst met tips gemaakt voor de school om rekening mee te houden. En wat gaven de ouders zinvolle tips!”

Wat maakt de daltonoudercafés zinvol?

Laura: “Doordat er iedere keer weer andere ouder(s) / verzorger(s) komen, nemen we steeds meer ouders mee in de daltonontwikkeling van onze school. We gaan het gesprek aan over zelfstandigheid en vormen van samenwerken. We kijken hoe de Planda (planagenda – in eigen beheer – die op Stanislas Dalton Delft gebruikt wordt in de onderbouw) in de praktijk werkt, hoe de daltonuren ingepland worden en of dat thuis een onderwerp van gesprek is en hoe de MOL-gesprekken thuis leven. We werken echt samen met de ouders en bespreken dingen over het gebouw, de lesstof en de werkvormen die we gebruiken. Ouders vertellen hoe de daltonontwikkeling van hun kind thuis beleefd wordt en hoe leerlingen de daltonkernwaarden ook thuis in de praktijk brengen.

Voor de leerlingen hebben we daltonraden. Dat zijn klassenvertegenwoordigers die zich verzamelen in jaarlagen en met de teamleiders vier keer per schooljaar de jaarplanning doorneemt om te reflecteren. Wat beviel goed en wat kan volgend schooljaar (nog) beter? Uit de daltonraad kwam dat de leerlingen zich niet echt eigenaar voelde van de MOL-gesprekken. Ook tijdens een daltonoudercafé bleek dat ouders niet echt in de gaten hadden dat de leerling in de lead zou moeten zijn tijdens die gesprekken. Daarom is er in het brugklasteam een werkgroep ontstaan die de ‘bedoeling’ van de MOL-gesprekken beter probeert uit te leggen aan de brugklassers.

In de wekelijkse nieuwsbrief op SDD wordt het verslag van zowel de daltonraden als de daltonoudercafés gedeeld met het hele personeel. Aan de leerlingen in de daltonraad wordt teruggekoppeld wat er met hun input van de vorige keer daadwerkelijk veranderd is in de school. Dat willen we ook gaan doen bij de daltonoudercafés. Zo kunnen ouder(s) / verzorger(s) zien dat zij als een volwaardig gesprekspartner gezien worden en dat hun input ertoe doet. Ook in de nieuwsbrief naar alle ouders komt een verslagje van de daltonoudercafés te staan. Jaarlijks worden er via kwaliteitsscholen enquêtes afgenomen onder de ouders en de daltonoudercafés werden hier expliciet als iets positief benoemd.”

Hoe werven jullie de ouder(s) / verzorger(s)?

“Aan het begin van het schooljaar, tijdens de kennismakingsavonden (in de brugklas al in juni als de leerlingen nog in groep 8 zitten), vertellen we over de daltonoudercafés. Vervolgens zetten we de data nogmaals in de oudernieuwsbrief en hopen we dat ouders mailen om zich aan te melden. Sommige enthousiaste ouder(s) / verzorger(s) melden zich tijdens de kennismakingsavond al direct aan via de mentor.”

In maart 2026 wordt Stanislas Dalton Delft gevisiteerd. Hoe krijgen de daltonoudercafés een rol in deze visitatie?

“Als de visitatie plaatsvindt, zijn de daltonoudercafés inmiddels drie schooljaren actief. Ondanks de kleine groepen, is er een mooie opbrengst. Bij de daltonoudercafés in het schooljaar 2025 / 2026 zullen de ouders ook nader bevraagd worden naar hun zicht op de daltonontwikkeling van de school en die mening zal meegenomen worden in o.a. de zelfevaluatie van de school en in de visitatie in maart 2026.”

Wat doen jullie nog meer aan ouderbetrokkenheid?

“Naast de daltonoudercafés en de MOL-gesprekken, vinden er ouderinformatieavonden plaats. Voor de brugklas is die al in juni, als de kinderen nog in groep 8 zitten. Na die ouderavond is er een informele borrel op het schoolplein, zodat ouders elkaar kunnen leren kennen en ontmoeten. Nieuw dit schooljaar zijn de ‘daltonspelen’. Bij dit drie dagen durende evenement voor alle leerlingen van de school vol workshops, sporten en als afsluiting een heuse daltonquiz, worden ouders actief betrokken. Ook bij de ‘Tour de Stanislas’ – een fietstocht voor havo-3 leerlingen – vragen we ouders te helpen. In oktober is er een projectweek voor de brugklas en daarna kunnen leerlingen laten zien wat ze gemaakt hebben. Ouders komen hier dankbaar naartoe als publiek, net als naar de profielwerkstukpresentaties in mavo-3 en havo-5.”

Hoe betrekken jullie leerlingen bij het onderwijs?

“De daltonraden van de diverse jaarlagen lopen goed. De MOL-gesprekken worden steeds meer leerlinggestuurd, er zitten leerlingen in de MR en bij de keuze voor een nieuwe directeur (SDD heeft per 1 mei 2025 een nieuwe directeur aangesteld) was er een leerling BAC. De daltonwerkgroep stoeit nu met de vraag: ‘hoe kun je als klassenvertegenwoordiger nog meer betrokken worden behalve vier keer per jaar daltonraad?’ Bij wijze van experiment worden de klassenvertegenwoordigers uitgenodigd voor een teamvergadering en volgend schooljaar vormen wat leerlingen een leerlingarena tijdens een studiedag. Er is pas een enquête uitgezet onder de leerlingen om te kijken hoe de daltonuren effectiever kunnen worden ingezet en voor de visitatie in maart 2026 worden de leerlingen betrokken bij het maken van de zelfevaluatie.”

Laura vertelt enthousiast: Pas vroeg ik aan de daltonraad brugklas ‘Hoe zien jullie de daltonkernwaarden terug in de les?’ Dat vonden ze lastig te beantwoorden. In het brugklasteam hebben we daarop een werkgroep ‘kick-off’ opgericht. Leerlingen leren de daltonkernwaarden benoemen en herkennen in de les. Ze krijgen per kernwaarden een uitleg en worden daardoor expert in die kernwaarde. Vervolgens vertellen ze aan hun klasgenoten hoe ze die kernwaarde kunnen herkennen in de lessen. Ze presenteren dit aan elkaar. Hoe dalton wil je het hebben? 😊 Docenten worden opgeroepen om de daltonkernwaarden expliciet te maken in de lessen. Benoem wat je doet als docent en waarom.”

Volgend jaar komt dus de daltonvisitatiecommissie bij jullie op school: wat kunnen jullie hen meegeven over de daltonoudercafés?

“Het doel is helder: we willen ouders mee laten denken over ons daltononderwijs. Wat merken jullie als ouder/verzorger thuis van het daltononderwijs op SDD? De opbrengst van de daltonoudercafés nemen we mee in de daltonontwikkeling van onze school. Gedurende het schooljaar krijgen we tijdens de vier oudercafés deze input en omdat het om steeds andere samenstellingen van ouders gaat, is dat heel divers en bruikbaar. Hopelijk gaan de aantallen ouders die de cafés bezoeken groeien, zodat de opbrengst nog meer toeneemt. Tijdens de visitatie zullen we andere daltonscholen adviseren dit ook te gaan doen. Het is een laagdrempelige manier om in gesprek te zijn met ouders en om de thermometer erin te steken: hoe komt het thuis over wat wij op school aan daltononderwijs doen? De spiegel is heel waardevol voor onze daltonontwikkeling.”

Laura, wil je verder nog iets te melden over het daltononderwijs op Stanislas Dalton Delft?

“We roepen onze collega’s op om de daltonontwikkeling voor de leerlingen letterlijk zichtbaar te maken en te benoemen. Het zichtbaar maken willen we in de gangen / lokalen doen en de docenten maken de daltonkernwaarden expliciet in de lessen. Via collegiale coöperatie kijken ze in elkaars lessen en werken ze samen aan lessen om dit mogelijk te maken. Tijdens daltonplusuren (lesuren waarin leerlingen vrijwillig keuzes kunnen maken om te verdiepen / verbreden) is een groepje leerlingen met een docent aan de slag om ‘dalton dingen’ te maken voor in het gebouw om te werken aan de zichtbaarheid van dalton binnen de school. In de wekelijkse nieuwsbrief voor docenten staat een vaste rubriek ‘waar is de daltonwerkgroep mee bezig’ en publiceren we de ‘parel van de week’. Het gaat om de bewustwording bij de collega’s dat ‘dalton’ niet iets extra’s is, maar de manier waarop we de zaken aanpassen. Tenslotte zijn we nog druk bezig met een daltonportfolio. Dit kunnen leerlingen bijhouden in Qompas en het daltonportfolio krijgen ze dan uitgereikt bij hun diploma. Zo kun je zien dat ze niet zomaar een mavo of havo diploma hebben behaald, maar een diploma op een daltonschool. Mooie meerwaarde toch? Vraag dat maar aan hun ouders – die weten er na het bezoeken van een daltonoudercafé alles van 😊.”

Natasja Geise *)

*) Natasja Geise is onder meer docent Nederlands op het Wolfert Lyceum en redactielid van DaltonVisie.

Geise, N. (2025). Daltoncafés op Stanislas Dalton Delft DaltonVisie13(19).