Daltontaak voor leraren, of: hoe bereid je een Open Huis op een daltonmanier voor? 

Afgelopen vrijdag hadden we op mijn (middelbare) school een onderwijsontwikkeldag. Onze daltoncommissie had de dag georganiseerd. Het thema was dalton. Uiteraard, zou ik bijna zeggen...  

Voorafgaand aan de studiedag stelde een collega een interessante vraag: “Is er op ons Open Huis eigenlijk een informatielokaal over dalton?”. De vraag zette de daltoncommissie aan het denken, want het snelle antwoord was: “Nee, dat is er niet". Er is wel een gang waar aankomende brugklassers alvast kunnen oefenen met het maken van een daltontaak. Dat is natuurlijk maar een klein voorbeeldje van dalton. Op de voorlichtingsavond voor ouders wordt er wel een algemeen verhaal over dalton verteld, maar tijdens het Open Huis niet. Collega's die op andere daltonscholen hebben gewerkt kwamen behulpzaam om de hoek: “Ik heb nog wel een Powerpoint over dalton”. Een ander had jarenlang een verhaal over dalton verteld in een daltonlokaal. Heel mooi, de eigen inbreng van die ervaren daltoncollega's.  

Maar eigenlijk was het niet wat we wilden... Er is tijdens het Open Huis geen daltonlokaal en dat is bewust! Want wij denken dat dalton van iedereen is. Als het goed is, vertelt iedereen in onze school het verhaal van dalton. Elke leerling die helpt. Elke conciërge die de daltoncursus OOP heeft gedaan, elke docent, elke teamleider, de mediathecaresse, de medewerkers van de receptie, de ouders van de oudervereniging... 

Maar ja. Dat is theorie en is het niet ook wensdenken? Wij hebben de afgelopen jaren elk jaar ongeveer 30 nieuwe collega's in de school ontvangen. Dus vergeleken met 5 jaar geleden is meer dan de helft van de medewerkers die op het Open Huis onze school promoten nieuw. En natuurlijk werken zij op een daltonschool, maar welk verhaal vertellen zij over dalton? En hebben wij ze genoeg geholpen om het verhaal van dalton voor zichzelf te bedenken? Gelukkig hadden wij dus afgelopen vrijdag een onderwijsontwikkeldag... De daltoncommissie heeft gedurende twee uur alle collega's laten werken aan een daltontaak. Deze taak had vier doelen:  

Doel van de Daltontaak  

Met deze opdracht ga je ontdekken wat daltononderwijs precies inhoudt en wat het voor jou kan betekenen. Na afronden van de taak:  

1. Heb je jouw eigen visie op daltononderwijs geformuleerd, gebaseerd op theorie en praktijk.  
2. Snap je hoe de kernwaarden van dalton (vrijheid en verantwoordelijkheid, zelfstandigheid, samenwerking, effectiviteit en reflectie) in je lessen (in de praktijk) kunnen worden toegepast.  
3. Kun je concrete voorbeelden geven van hoe jij deze kernwaarden in jouw lessen/ praktijk gebruikt.  
4. Heb je je eerstvolgende ontwikkelstap in je eigen (les)praktijk geformuleerd. 

En dus als bonusdoel: tijdens het komende Open Huis kan elke medewerker zijn of haar eigen verhaal van dalton vertellen, met concrete voorbeelden uit de praktijk. 

De taak was zoveel mogelijk vormgegeven zoals ook een taak voor de leerlingen eruit zou kunnen zien: 

Werkvormen  

Werk alleen, samen met een collega, of in een groepje (wat jij fijn vindt). Gebruik wat je net hebt geleerd om een product te maken dat jouw visie op daltononderwijs laat zien. Dit product moet ook duidelijk maken hoe jij de kernwaarden in je lessen wilt gebruiken.  

Eindproduct 

Aan het einde van de opdracht presenteren drie willekeurig gekozen collega’s hun product in de grote zaal. Zorg dat jouw product zo in elkaar zit, dat je het makkelijk kunt uitleggen als dat je wordt gevraagd.  

Waar letten we op?  

• Jouw product laat jouw persoonlijke visie op daltononderwijs zien.  
• De kernwaarden van dalton komen duidelijk naar voren.  
• Je hebt praktische voorbeelden uit jouw eigen praktijk opgenomen.  
• Je hebt je eerstvolgende ontwikkelstap in je eigen (les)praktijk geformuleerd.  

De daltoncommissie had diverse bronnen voor de deelnemers klaargelegd, er was een gang met materialen, met boeken, stellingen, daltonspiegel, daltonvisiespel, dalton LEF VO, leden van de daltoncommissie om mee in gesprek te gaan of vragen aan te stellen. Er was een lijst met voorbeelden van mogelijke eindproducten.  

De collega's gingen aan de slag. In groepjes, in duo's, sommigen alleen. In de personeelsruimte, in lokalen, in de gang die we hadden ingericht, in studieruimtes: ze zaten overal. Via de omroepinstallatie was af en toe te horen hoe lang de collega's nog de tijd hadden, want op allerlei plekken raakte men het gevoel voor tijd kwijt.  

Na anderhalf uur brak het uur van de waarheid aan: konden wij collega's vinden die het aandurfden hun product te presenteren? Dit was het punt waar we in de voorbereiding best tegen op hadden gezien. En wat schetst onze verbazing: we moesten selecteren wie ging presenteren (vanwege de tijd...). We hebben een daltonfilm, gemaakt met AI (!) gezien, een video met kostuums uit ons kostuumhok, een vlieger van vrijheid en verantwoordelijkheid en een posterpresentatie. En we hebben na afloop nog woordwebs en persoonlijke ‘dalton mission statements’ toegestuurd gekregen.  

Onze daltoncommissie heeft op deze manier alle collega's uitgedaagd en geïnspireerd door ze weer eens echt zelf in de rol van leerling te laten kruipen (maak een daltontaak), en tegelijkertijd hebben we het Open Huis als team voorbereid. Me dunkt dat nu iedereen het verhaal van dalton kan vertellen! 

Voor middelbare scholen breekt de periode van voorlichting en Open Huis weer aan, voor groep 7/8 leerlingen en leerkrachten de periode van de bezoeken aan al die verschillende vervolgscholen. Het online DaltonCafé van vorige week maandag ging ook over de verbinding tussen PO en VO. En vorige week donderdag hebben de besturen van de regio's PO en VO met elkaar hun uitdagingen en plannen voor 2025 besproken. Overal zoeken we de verbinding: die kernwaarde van dalton: samenwerking, is toch wel de mooiste om in de praktijk te zien gebeuren. En ook een mooie opsteker, zo aan het begin van een nieuw jaar! Ik hoop dat iedereen met frisse energie de mistige eerste weken van het jaar doorstaat en we gaan en staan er gelukkig samen voor, in daltonland. O. En leuk om te melden: Dalton Den Haag bestaat dit jaar 100 jaar! De oudste nog bestaande daltonschool van Nederland! 

Elvira van den Hoek