Een nieuw schooljaar, een nieuwe start

September voelt altijd een beetje dubbel. Aan de ene kant is er dat vleugje weemoed om de zomer die voorbij is, aan de andere kant de frisse energie van een nieuw schooljaar. Op onze school bruist het alweer van de plannen: nieuwe kinderen zijn gestart, het team is, gelukkig compleet en iedereen richt zich op het groepsvormingsproces. Ook binnen de Nederlandse Daltonvereniging is de aftrap gemaakt: de eerste vergadering ligt achter ons en eind september ontmoeten we elkaar tijdens de tweedaagse. Daar scherpen we onze plannen aan, leren we elkaar beter kennen en onderzoeken we samen waar we trots op zijn en waar we de komende tijd onze energie op willen richten.

Omdat dit mijn eerste column is, stel ik me graag even voor. Mijn naam is Ellen Aarts – de Graaf en ik werk op Daltonschool de Vijfster in Capelle aan den IJssel. In mijn dagelijkse praktijk ervaar ik hoe krachtig het Daltononderwijs is: kinderen nemen verantwoordelijkheid, maken keuzes en ervaren dat samenwerking hen verder brengt. Precies dat maakt dat ik me ook als bestuurslid met veel enthousiasme inzet: om het Daltononderwijs te versterken en te blijven ontwikkelen.

Onlangs zijn we op school gestart met filosoferen, met de methode Kleine Grote Denkers. Tijdens een les over “mooi en lelijk” ontstond er een prachtig gesprek. Sommige kinderen vonden een dolfijn mooi, anderen juist een bloem, en één kind zei zelfs dat lachen het allermooiste was. Maar toen kwam de wending: een paar kinderen noemden lachen juist lelijk, omdat ze het koppelden aan uitlachen. Zo’n moment laat zien hoe verschillend je naar dezelfde werkelijkheid kunt kijken, en hoe jouw perspectief wordt gekleurd door je ervaring.

Precies dát is waar Daltononderwijs ook over gaat: ieder kind én iedere professional krijgt de ruimte om zijn eigen gedachten, talenten en verantwoordelijkheden te ontwikkelen, maar altijd in verbinding met anderen. En daar zit soms de spanning: hoe zorg je dat iedereen autonoom kan zijn en verantwoordelijkheid neemt, terwijl je als team samenwerkt aan één doel: het beste onderwijs voor kinderen?

Het is een herkenbaar dilemma in ons werk. Autonomie kan schuren met gezamenlijkheid. Het vraagt om een cultuur waarin we luisteren, perspectieven verkennen en elkaar serieus nemen. Zoals Deci en Ryan (2000) beschrijven, ontstaat motivatie waar autonomie, verbondenheid en competentie elkaar raken. Dat geldt voor kinderen in de klas, maar net zo goed voor ons als professionals. Helen Parkhurst benadrukte al dat vrijheid en verantwoordelijkheid pas echt betekenis krijgen in samenwerking. En daar met elkaar in de praktijk aan werken, dat maakt ons beroep toch prachtig mooi!

Ik wens iedereen een voortvarende start van het schooljaar. En misschien is dit een mooie vraag om samen te onderzoeken: hoe vinden wij als team de balans tussen ieders autonomie en onze gezamenlijke verantwoordelijkheid?

Op naar een mooi, leerzaam en betekenisvol Daltonjaar, waarin we samen blijven denken, doen en groeien.

Ellen Aarts – de Graaf