‘Waarom is de wereld zo zoals hij is?’

Aan het einde van het kalenderjaar staan we stil bij onze ervaringen, successen en uitdagingen van dat jaar. We blikken terug en kijken vooruit. Het nieuwe jaar biedt altijd ruimte voor een frisse blik, voor nieuwe voornemens en kansen om het beter te doen…
In het onderwijs staan we halverwege het kalenderjaar, aan het einde van het schooljaar, ook stil en maken we de balans op. Plannen worden geëvalueerd en nieuwe plannen gemaakt. Het vormt een essentieel proces van voortdurende verbetering en bewustwording. Waar willen we ons op richten? Wat worden onze speerpunten? Dit biedt ruimte voor nieuwe dingen, een andere aanpak, dingen omgooien. We kijken terug op ons handelen…

Op het moment van schrijven hoor ik mijn 14-jarige zoon gefrustreerd roepen; ‘Alweer een tussenuur! Tot het negende en ook nog een tussenuur!’ Voor hem nog 2,5 week te gaan, waaronder een toetsweek. Zelf staat hij er goed voor, kan gerust onvoldoendes halen en ziet dus niet echt het nut in van de docenten, die volgens hem gestrest zijn over de toetsweek, terwijl zij vinden dat er nog het nodige moet worden geleerd. Een diepe zucht ontstijgt…hij ploft neer op de stoel naast mij.

‘School is saai’, zegt hij zuchtend. Het is een uitspraak die hij regelmatig ventileert. Ik vraag hem hoe dit komt. Een heel rijtje aan frustraties wordt opgenoemd: ‘De docent scheikunde heeft niet eens scheikunde gestudeerd. Die is wiskundedocent. De docent Frans zegt steeds dat je bijna een gele kaart krijgt, maar geeft nooit gele kaarten. De docent Engels wordt altijd boos. Bij economie wordt de ppt van een andere docent voorgelezen of ze zit achter haar laptop. Als je een vraag stelt, wordt er gezegd dat je had moeten opletten tijdens de uitleg. En Duits is gewoon een stom vak, LO is wel leuk en wiskunde is prima.’

Zo even een rijtje vakken en docenten die hij in korte tijd opnoemt…dit roept bij mij vragen op als: hoe komt dit? Waar komt die frustratie vandaan? Wat gebeurt er op school? En vooral: waar is de motivatie gebleven die hij eens had, die leergierigheid? Het is duidelijk dat mijn zoon niet aangaat op de vakken en toeleeft naar de vrije momenten thuis. Dit is dezelfde jongen die toen hij vier jaar was, achterop de fiets vroeg: ‘Waarom is de wereld zo zoals hij is?’

Tja…motivatie…wat zijn de drijfveren, waardoor en wanneer leren kinderen? Helen Parkhurst (1922) noemt het zo mooi: ‘learning must be fun’. Daarnaast noemt ze ook de ‘life-like experiences’ waardoor kinderen leren en is er de quote ‘for service and cooperation is what we need to solve our great political and social problems today’ (Wilson, geciteerd door Parkhurst, 1922, p.21). In deze uitspraken zit wel een spanningsveld. Want niet alles in het leven is leuk. Soms moet je dingen ook gewoon doen. Het is daarom belangrijk dat we onze kinderen leren nadenken over hun eigen handelen, hun rol en wat ze kunnen bijdragen. Welke aandeel heb ik in het geheel? Wat kan ik doen?

Dit nadenken over het eigen handelen geldt dus zowel op kind-/leerlingniveau, als ook op leerkracht-/docentniveau en schoolniveau. Breder zelfs. Ook op land- en zelfs wereldniveau zou het goed zijn om terug te kijken naar de acties die we in gang zetten en de gevolgen daarvan. Hoe beïnvloeden ons beleid, onze milieubewuste keuzes, en politieke beslissingen de wereld? Van acties tegen het beleid tot acties tegen andere landen…
Ik zal hier niet noemen wat er allemaal speelt. Dat is teveel (helaas) en eigenlijk te bizar… ook hier zou in mijn ogen een reflectiemoment goed zijn. Maar het helpt niet om in een negatieve sfeer te denken, juist door te denken in mogelijkheden: wat kan ik bijdragen? Wat wil ik veranderen? Mijn zoon geef ik daarom het advies dat hij zijn frustratie niet moet laten sudderen, maar deze kan voorleggen aan zijn docent, coach of de leerlingenraad. Ik hoop dat hij zich bewust wordt dat hij zelf ook aandeel heeft in het geheel en richting kan geven aan zijn leerproces, zichzelf kan uitdagen en nieuwe dingen kan leren waar hij energie van krijgt. Ik ben benieuwd wat hij gaat doen en denk vooral nu: nog even deze laatste weken volhouden…

Ik wens iedereen een goede tijd van reflectie, bezinning en een frisse start voor het nieuwe schooljaar. Eerst nog de laatste weken van school, daarna een welverdiende vakantie. In ons prachtige daltononderwijs werken betrokken en bevlogen mensen elke dag met hart en ziel aan de ontwikkeling van onze leerlingen. Laten we samen blijven investeren in een toekomst vol mogelijkheden en groei.

Alvast een fijne vakantie gewenst!

Vera Otten-Binnerts

Bestuurslid Nederlandse Dalton Vereniging
Daltonopleider en onderzoeker daltononderwijs

Parkhurst, H. (1922). Education on the Dalton Plan. G. Bell & Sons, Ltd. / E.P. Dutton and Company.