Is kleuteronderwijs niet altijd al dalton?

Laatst stelde een startende leerkracht op een daltonschool mij een ogenschijnlijk simpele vraag: Wat is eigenlijk het verschil tussen groep 1-2 op een daltonschool en in het regulier onderwijs?

Een terechte vraag. Want laten we eerlijk zijn: bijna alle scholen werken met hoeken, laten kleuters zelf kiezen en klassikaal werken gebeurt zelden in de onderbouw. Dus wat maakt daltononderwijs dan anders?

Ik moest er even over nadenken. Want zoals Helen Parkhurst al zei: Dalton is no method, no system. Dalton is a way of life. Maar wat betekent die ‘way of life’ dan voor het jonge kind?

Kleuters zijn van nature verwonderd. Ze kijken open en nieuwsgierig naar de wereld om zich heen. Spelen, ontdekken, ervaren – dat is hun manier van leren. En dat vraagt van ons, leerkrachten, een doordacht aanbod in een rijke leeromgeving. Daarin verschillen dalton- en reguliere scholen vaak niet zoveel: de huishoek, bouwhoek, zandtafel – overal zie je ze. Kleuters spelen, onderzoeken, leren. Kleuteronderwijs is van zichzelf al sterk ontwikkelingsgericht. Eigenlijk... klinkt dat best dalton.

Dus is het antwoord dan: nee, er is geen verschil?

En toch. Toch wringt er iets. Want dalton gaat niet alleen over de vorm, maar over de bedoeling daarachter. Over zelfstandigheid. Verantwoordelijkheid. Samenwerken. Reflectie. Effectiviteit.

In groep 1-2 wordt het fundament gelegd voor die waarden. Dáár begint het echte daltonkind. Niet pas in groep 5, als het weektaakbord verschijnt. Juist in de kleutergroep leren kinderen zelf keuzes maken, samen taken bedenken, elkaar helpen – als wij ze daar de ruimte voor geven.

Dus misschien is dát het verschil.
Niet wat we doen, maar hoe en waarom.

Niet vijf juffenwerkjes in een vaste volgorde, maar samen ontdekken welke taken er nodig zijn. Niet allemaal tot 10 leren tellen in de kleine kring, maar inspelen op waar ieder kind aan toe is – of dat nou tellen is, of de tafel van 5.

Misschien is het verschil dat we op een daltonschool net iets vaker zeggen: Jij mag kiezen. Jij kunt dit zelf. Jij hoort erbij. En we doen het samen.

Dus ja, kleuteronderwijs is van nature al dalton. Maar op een daltonschool is het net iets bewuster. Net iets meer van het kind. Net iets meer écht samen.

Misschien is dat wel het hele verschil. En misschien is dat precies genoeg.

Ineke Vermeulen *)

*) Ineke Vermeulen is docent aan Thomas Moore Hogeschool in Rotterdam en intern begeleider op daltonschool de Casimir in Gouda

Vermeulen, I. (2025). Is kleuteronderwijs niet altijd dalton? DaltonVisie(13) 12, 2.