Daltoncongresdag – de zender en de ontvanger

Op 6 november was het landelijke daltoncongres. Mijn rol als voorzitter was beperkt, een openingspraatje in Rotterdam, lunch en sfeer proeven in Amsterdam en een korte afsluiting in Amersfoort. René Berends, die officieel het eerste exemplaar van zijn prachtige handboek: Dalton LEF VO heeft overhandigd, en ik hebben volop genoten van onze flitsbezoeken aan de drie congreslocaties.

Wat mooi om te zien dat de organisatoren 3 verschillende congressen hebben georganiseerd met elk een eigen dynamiek en inhoud en met als verbindende factor het leren van en met elkaar. Daltonopleiders hebben op alle drie de congressen hun inbreng geleverd en daltondocenten en -leerkrachten hebben hun praktijk gedeeld. Kundige en inspirerende sprekers (al dan niet via een video vanwege ziekte op het moment suprême, maar ook dat werd opgelost), een kletspot op de ene locatie, daltonsokken op een andere, maar overal dezelfde sfeer: wij zijn samen dalton.

De congresdag was de dag na de presidentsverkiezingen in Amerika. Bij mijn openingspraatje in Rotterdam en bij de afsluiting in Amersfoort heb ik daar kort aan gerefereerd. Dat de uitslag mij persoonlijk raakte, omdat het voelde als een historisch moment. Het raakte mij zo persoonlijk, omdat ik gelijk moest terugdenken aan andere momenten in mijn leven, waarbij datzelfde gevoel ontstond: “ik leef nu, maar dat wat ik nu meemaak, wordt uiteindelijk opgenomen in de geschiedenisboeken.” Voor mij waren andere momenten die dat gevoel bij mij teweegbrachten de Val van de Berlijnse muur, de eerste Golfoorlog in Koeweit en de Aanslag op de Twin Towers. En nu dus het (opnieuw) juist niet verkiezen van de eerste vrouwelijke president in Amerika en het wel verkiezen van een ander. Maar vooral ook de duidelijk geworden diepe onderlinge verdeeldheid van een land als de Verenigde Staten. En ik wilde met mijn woorden het belang benadrukken van de manier waarop docenten het gesprek met leerlingen aangaan, als er indrukwekkende gebeurtenissen op het wereldtoneel plaatsvinden. Dat het zo veel kan betekenen voor leerlingen als de ruimte wordt geboden om te praten, te verkennen, te verwerken.

Sommige toehoorders hebben mijn woorden als een politiek statement opgevat. Dat vind ik jammer, dat spijt mij en een politiek statement maken was niet mijn bedoeling, alhoewel mijn woorden blijkbaar anders konden worden opgevat. Ik heb deze invalshoek van de historische gebeurtenissen in een mensenleven bedoeld als uitnodiging aan alle leerkrachten en docenten om met leerlingen in gesprek te zijn over de wereld om ons heen. Daltononderwijs is een pedagogische visie, die het ontwikkelen van mensen met LEF nastreeft.  Een pedagogische visie die nastreeft dat leerlingen een stem hebben. Die leerlingen niet als individu benadert, maar ook naar de samenwerking kijkt, samenwerking met elkaar, maar ook de samenwerking als schoolgemeenschap. En in die schoolgemeenschap dringt soms ook de wereld van buiten de school in.

In de week na ons congres zal het gesprek op veel scholen opnieuw een uitdaging zijn geweest: in Amsterdam ging er behoorlijk wat mis in de schaduw van een voetbalwedstrijd. In de politiek en aan de talkshowtafels werd vervolgens verhit gediscussieerd. Precies dat gebeurde er: veel discussie en niet veel dialoog. Dat maakt ons dagelijks werk in de klas een uitdaging: wij proberen leerlingen te leren naar elkaar te luisteren en respectvol met elkaar om te gaan. En de vraag is of zij dat in de wereld buiten de school ook herkennen, of zij bij de volwassenen in hun leven die grondhouding ook herkennen.

Ik ben dankbaar voor de feedback van een enkele congresgangers die mijn woorden als te politiek beoordeelden. Die feedback heeft mij aan het denken gezet, juist omdat die op een respectvolle manier gebracht werd. En dat reflecteren heeft geleid tot deze tekst: geen apologie of verdedigingsrede, maar hopelijk wel een verduidelijking van mijn bedoeling. Want uiteindelijk begint daltononderwijs altijd bij de bedoeling: “doen wij de goede dingen goed” is de centrale vraag in het eerste hoofdstuk van Dalton LEF. En de zoektocht is dan op de eerste plaats: wat beschouwen wij als de goede dingen? Met elkaar zoeken we op elke daltonschool naar een antwoord op die vraag. En dat doen we in gesprek met elkaar en in dialoog, niet in discussie. Op die manier schaven we dagelijks aan onze daltonwerkwijze en scherpen we onze doelen aan.

Ik hoop dat elke congresganger net zoveel geleerd heeft als ik van het afgelopen congres: voor mij was dat dat zender en ontvanger soms niet helemaal op elkaar afgestemd zijn. En ook dat een respectvolle reactie kan leiden tot reflectie en nadenken en hopelijk meer wederzijds begrip.

Deze column gaat erg over mij als persoon. Hopelijk laat het een zoektocht zien die iedereen wel eens meemaakt in zijn leven als mens en als leerkracht of docent. En ter afsluiting wil ik langs deze weg nogmaals iedereen die een bijdrage heeft geleverd om van de daltoncongresdag een succes te maken, heel erg hartelijk bedanken!

Elvira van den Hoek